Where you from?
De volgende ochtend in alle vroegte nog wat fruit proberen te kopen op de markt van Gyumri. Dat bleek niet mee te vallen. Ik weet dat tomaten ook fruit zijn maar ik dacht toch eerder aan wat verse aardbeien of een lekkere appel. Niets daarvan. Er zijn wel volop groente. In een vorm die je bij ons niet meer ziet. Vol zand en klei zien de aardappels er ouderwets gezond uit. Ook de wortels, prei, tomaten en andere groeten zijn zo van het land dat is duidelijk. Niet zoals bij ons zonder een smetje of buts. Je zou bijna zeggen eerlijk zonder bestrijdingsmiddelen of kunstmatige groeimiddelen maar misschien is dat hier na Chernobyl ook niet meer nodig. Vol goede moed aan de rest van de 18.000 kerken begonnen. Ze liggen op de meest onmogelijke plaatsen, het is steeds een eind rijden en steevast voert de weg er naar toe over de plaatselijke vuilnisbelt. Daar zwerven zwerfhonden en zwerfmensen rond die hoopvol naar je auto toe komen rennen in de hoop op iets wat nog geen afval is. Vandaag had de eerste geluk. Ik had nog een reep chocolade. In mijn achteruitkijkspiegel zag ik nog dat de zwerver de reep deelde met zijn hond. Een traan kan snel komen. De eeuwenoude kerkjes, meestal ontstaan aan het begin van onze jaartelling toen wij nog Batavieren heten, zijn juweeltjes, dat wel.
Later die ochtend bij een middeleeuws fort aangekomen. Veel oude stenen weer en een serene rust. Die werd echter verstoord door een filmploeg van de Armeense televisie die een documentaire aan het maken waren van de toeristische trekpleisters van Armenië. Toen ze een heuse toerist ontdekten tussen de oude muren zagen ze hun kans schoon en vroegen mij of ik even iets wilde vertellen over mijn tocht door Armenie en waarom ik dit fort bezocht. Er was echter een taalprobleem dat grote vormen aannam toen het interview werkelijk plaats had. De eerste vraag “Where you from” was simpel te beantwoorden. De tweede vraag “Where do you come from” bracht bij mij een lichte aarzeling maar ik redde mij er nog uit. De derde vraag “Are you from Europe” heb ik alleen maar met ja beantwoord. Bij de vierde vraag “Where do you live” begreep ik al snel door een kleine interruptie van de regisseuse dat er bedoeld werd wat ik voor de kost deed. Toen ben ik maar wat langer aan het woord gebleven tot grote opluchting van het meisje wat de vragen stelde. Daarna was de laatste vraag “What is your country” gewoon simpel en mijn antwoord tot volle tevredenheid: Disneyland. Iedereen helemaal blij.
Op mijn verdere tocht door het noorden van dit Armenië er achter gekomen dat de twee gidsen die ik bij mij heb tochten beschrijven die plaats moeten vinden in de zomer en niet begin mei. Om de haverklap kom je vast te zitten en kom je sneeuwwallen tegen die verder rijden onmogelijk maken. Vandaag drie keer echt hopeloos in de kleibrei vast komen te zitten waarbij ik een keer zelfs ruim een uur heb lopen ploeteren om mijn auto uit de klei te krijgen. Heb ontdekt dat je met een krik best een zwaar rotsblok uit kunt graven. En een Toyota Rav 4x4 is echt hoogstens 3x4 of zelfs nog minder. Waardeloos. En ik eerst nog blij dat het zo rustig was dat ik niemand tegenkwam. Ik weet nu waarom. De kerkjes waarnaar ik op weg was alleen op afstand kunnen bewonderen. In het hotel waar ik weer vroeg in de middag eindigde door de zware regenval wisten ze niet zeker of die modderhoop die voor kwam rijden wel echt een mens en auto waren. Ze vroegen wel beleefd of ik mijn schoenen (drie keer de normale omvang vanwege de klei) bij de deur uit wilde doen. Voordeel was dat ze even later mooi gepoetst op mijn kamer werden afgeleverd.
Eindelijk droog en ik zag zelfs een stukje blauw vanochtend. Nog even bij het vertrekken naar mijn witte auto gezocht bleek ik toch die bruine te moeten hebben. Vrolijk ging ik weer op kerkjestocht. Nog even terug gereden naar een stuk weg van gisteren want ik had een mooi exemplaar gemist door de zware regen. Bleek het geval gesloten te zijn. Gelukkig kwam er een vlot geklede Armeen aanlopen die mij vroeg even te wachten dan zou hij de sleutel halen. Even later kwam de Eerwaarde in pij waarin dezelfde Armeen schuilging mij gidsen door zijn kerk. Een Basilica nog wel. Uit 700 na Christus. Onder het altaar zat nog een stuk van het originele kruis verstopt vertelde hij. En misschien nog veel meer. In 2050 mocht hij gaan kijken. Dat ga ik niet halen. Buiten kruiste hij met een stok aan waar ik moest gaan staan om een foto te maken. Ik heb er stiekem nog een paar op andere plaatsen gemaakt. Na nog een aantal kerken en een lekkere kop koffie bij Erima van de Akhtala Monastry kwam ik rond het middaguur bij een splitsing van de weg waarbij naar allebei de kanten verwezen werd naar Iljevan, mijn volgende reisdoel. Ik koos voor rechts, de weg met gaten, dat zijn de mooiere wegen heb ik inmiddels ontdekt. De min of meer gladde wegen zijn nieuw en saaier. Dat heb ik geweten. Het was een rustige weg waar geen mensen te zien waren. Maar daar wen je aan hier in dit land. Na een kwartiertje sprong er opeens een man voor mij op de weg. En maande mij wild zwaaiend tot stoppen. Toen ik stopte schreeuwde hij in mijn open raampje: Erschossen!! Erschossen!! Soldaten!! Soldaten!! Azerbeidzjan!! Hij wees met een revolverhand op mijn voorhoofd. Ik begreep dat ik fout zat. In gebrekkig Duits maakte hij mij duidelijk dat ik in het verkeerde land terecht gekomen was. Ook begreep ik dat de militairen met lunch waren en dat dat mijn leven heeft gered. Hij wees mij in de verte op een gevechtskoepel. Omdraaien kan ik snel en manoeuvreren om de vele gaten in de weg liet ik maar achterwege. Zag nu ook de huizen die ik eerst als verlaten had gezien maar bij nader inzien totaal kapot geschoten waren. Ik had inderdaad gelezen dat Armenië nog steeds in staat van oorlog met haar buurland is. Vlak voor de splitsing ontdekte ik nu de grote ijzeren kruizen die niet op de weg maar langs de weg stonden. Een boerenkar kwam mij tegemoet. Waarschijnlijk gebruikte hij ook de soldatenlunchtijd om zijn vrachtje bij de buren af te leveren. Even later reed ik op de nieuwe weg en had in de verte uitzicht op mijn oude route. Inderdaad alles was kapot en verlaten. De rest van de rit maar opletten want ik blijf vlak langs de grens rijden. Het is een werkelijk adembenemend landschap. Drie keer veranderde ik mijn reisdoel tot ik uiteindelijk veel te laat aankwam in Gamer. Een stadje wat ver buiten het schootsveld van de Azerbeidzjanen ligt maar het lijkt wel of hier nog dagelijks bommen en granaten vallen. Een politieagent verwees mij naar een hotel. De grauwe, troosteloze flat bleek inderdaad zoiets te bevatten. Tien euro per nacht dat wel. Mijn kamer ziet er als een art nouveau filmlocatie uit. Een enge film film zo te zien. Als ik het gordijn dicht probeer te schuiven valt de hele handel naar beneden. Niet erg, morgen toch met het licht weer weg. Dan valt mijn oog op de overkant. Onder een boom, maar half te zien een mooi nieuw gebouw. Op de gevel staat hotel. Ik ga daar maar dineren.
